Ontstaan van het dorp Nietap
Het is onduidelijk wanneer het dorp Nietap precies ontstaan is. In stukken uit de 15e eeuw en eerder is niets over Nietap en haar bewoners te vinden. Aan de noordkant van Nietap, in de richting van het Leekstermeer, verrees rond 1450 een borg voor de Groninger burgermeestersfamilie Thedema. Waarschijnlijk is dit steenhuis één van de eerste huizen in Nietap.
In 1592 werd aan de Groningse kant van de grensovergang de Leekster schans gebouwd, om zo een aanval van de Spanjaarden vanuit het zuiden te kunnen weerstaan. Dit is een belangrijk gegeven, omdat hieruit kan worden opgemaakt dat er toen waarschijnlijk nog geen sprake was van een burgerbevolking in Leek of in Nietap. Voor een schans werd immers een plaats gekozen waar men vrij uitzicht had en ongehinderd strijd kon voeren.
Het ontstaan van het dorp is af te leiden uit de grondschattings- en haardstedenregisters uit die periode. In de grondschattingsregisters staan de eigendomsrechten en de geldelijke waarden van grond en huizen genoteerd. In de haardstedenregisters werden de buurschappen en haar gezinshoofden geregistreerd en soms ook de beroepen. Tot 1693 werden de bewoners van Nietap bij die van het naburige Leutingewolde opgeschreven.
Zo is bekend dat op de plaats waar Nietap zou ontstaan in 1642 tenminste één gezin woonde, dat van herbergier Hero Janssen, van herberg De Nijentap. In 1664 stonden er te Nietap nog steeds niet veel huizen. Het steenhuis en nog vier andere. In de periode 1672-1693 werden er een aantal bijgebouwd. In 1693 is er voor het eerst sprake van een klein 'buurtje' en staan er voor het eerst tien gezinshoofden apart vermeld onder 'Nijetap'. Het aantal panden zal minder dan tien geweest zijn omdat waarschijnlijk diverse gezinnen bij elkaar inwoonden. Terheijl, dat veel ouder is, telde toen drie gezinshoofden. Het huis Terheijl was in dat jaar onbewoond. Er wordt dus aangenomen dat het dorp Nietap in 1693 ontstaan is.
De 10 Nietapster hoofdbewoners in 1693 waren:
- Weduwe Frerick Jans
- Jurjen Veldhuis
- Hij woonde op het huidige adres J.P.Santeeweg 19.
- Jimme Willems
- Sipke Etsema
- Derck Fransen
- Sipke Landt
- Hij woonde op het huidige adres J.P.Santeeweg 2. Zijn dochter Annegien Sipkes trouwde op 11-04-1728 te Midwolde met Eppe Theis. Ook zij woonden later aan de J.P.Santeeweg 2.
- Albert Hendrix
- Hij bewoonde het westeinde van de huidige woning J.P.Santeeweg 1-3. Zijn dochter Martje trouwde met Gerrit Olthof en zij bewoonden het zuideinde van haar vaders woning. Zijn dochter Tjeeske trouwde te Midwolde op 18-08-1710 met Claes Coens en zij woonden op het huidig adres J.P.Santeeweg 5.
- Joest Arents
- Jan Bartolts en
- Luitien Harmens.
Terheijl telde drie hoofdbewoners. Zij waren :
- Meijnt Geerts
- Hij bewoonde de boerderij staande tegenover huize Terheijl. (niet meer aanwezig)
- Syuerts Ebes
- Hij bewoonde de boerderij 'Romen', thans Oostindie 2.
- Harmen Hindrix
- Niet bekend is waar hij woonde. Mogelijk was hij inwonend in de boerderij 'Romen'.
Wat velen niet weten is dat de grond waarop Nietap ontstaan is een geschiedenis kent die veel verder teruggaat dan de 320 jaar gedurende welke het dorp officieel geregistreerd staat. Op nog geen duizend meter van de dorpskern zijn rond het jaar 1900 muntvondsten gedaan die aantonen dat daar vermoedelijk al omstreeks het jaar 700 mensen verbleven. In de Middeleeuwen bevond zich in wat nu het Nietapster bos is, een indrukwekkend buitenverblijf van de abt van het klooster van Aduard. Vele kloosterlingen, soldaten en edellieden hebben dus hun voetstappen in Nietap gezet ruim voordat de eerste huizen daar werden gebouwd.
| Bron(nen): |
|
