Vereniging tot behoud van Natuurschoon Nietap Leek en omgeving

Uit Historie Nietap-Terheijl
De centrale laan in Natuurschoon Nietap.

Bij Koninklijk besluit werd op 8 juli 1922 de Vereeniging tot Behoud van Natuurschoon Nietap, Leek en Omgeving opgericht. Het doel van de vereniging was de bossen door aankoop te behouden. Hoe oud het bos is, valt moeilijk te zeggen. Bekend is wel dat de oudste boom, een beuk, 300 jaar oud was.

De bossen en landerijen die deze vereniging in bezit kreeg, waren slechts een klein gedeelte van het eens zeer uitgestrekte landgoed van de Havezate Ter Heijl.

Wibbina Santee (1827-1912).
Klaas Pieters Pel (1824-1889).

Na het overlijden van baron van Westerholt besloten zijn erfgenamen tot verkoop van het huis en de landerijen. De bossen kwamen bij de verkoop in 1853 voor een deel in handen van Mr. Abraham Leuringh, burgemeester te Leek. Hij was een zoon van Johannes Henderikus Leuringh en Henderika Santee van Nietap. De bossen werden dan ook 'Leuringh's Bosch' genoemd. Na het overlijden van de heer Leuringh in 1863 gingen diens bezittingen bij verkoop over aan Dr. Klaas Pieters Pel, getrouwd met Wibbina Santee, de laatste nazaat uit de Santee-familie. Logischerwijs kregen de bossen toen de naam 'Pel's Bosch' mee. Zij woonden in Amsterdam.

Jacob Pel (1858-1926).

Na het overlijden van Wibbina's zoon, Pieter Pel-Santee te Amsterdam in 1919, wilde de familie Pel de bossen verkopen. In 1922 werd de verkoping van deze bossen in de krant gepubliceerd. Omdat de Nietapster bevolking bang was dat de bossen zouden worden gekapt, namen enkele ingezetenen van Nietap in 1921 het initiatief bij Staatsbosbeheer een kapverbod aan te vragen. Om zich sterk te maken, richtten zij de ‘Vereeniging tot behoud van Natuurschoon 'Nietap en Omstreken’ op, die bij Koninklijk Besluit van 8 juli 1922 werd goedgekeurd. De vereniging werd opgericht onder voorzitterschap van oud-hoofd der school, meester Wieger Posthuma. Secretaris was meester Willem Johannes Bernardus Nonkes en penningmeester Haatje Coenraad Hillebrands. Het bestuur werd gecompleteerd door Heerco Pieter Heersema, Lucas Hillebrands, Klaas Jacob Venema en Riender van Til.

Op 15 maart 1924 kocht de Vereeniging tot Behoud van Natuurschoon Nietap-Leek en Omgeving het bos van de erfgenamen van de heer Pel te Amsterdam voor de som van f 12.000,—, terwijl het Vagevuur met behulp van de V.V.V. Roden bij publieke veiling op 9 december 1924 van dezelfde eigenaar werd verkregen voor f 1.920,—. De Maatlanden zijn aangekocht bij publieke veiling op 17 december 1926 van de erfgenamen van Mr. Jacob Pel uit Biggekerke voor een bedrag van f 8.900,-. Mr. Pel verkreeg de Maatlanden bij legaat van Jacob Santee voor zijn werkzaamheden als executeur van diens nalatenschap. Door een schenking van f 2500,- van Staatsbosbeheer kreeg de vereniging de mogelijkheid om nog meer gronden aan te kopen. Gezamenlijk hadden de drie aangekochte percelen bos een oppervlakte van ongeveer 26 hectare. Enige hectaren hiervan zijn gerooid om open ruimten te creëren voor afwisseling. Ze betekenen tevens een bron van inkomsten voor de vereniging. Zo kwam er een hertenkamp op de plaats waar nu de camping is gelegen. Enkele herten werden in februari 1928 geschonken door Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Hendrik.

De V.V.V. Leek verleende geldelijke steun en liet enkele banken plaatsen. Doordat de exploitatie van de bossen vele uitgaven met zich meebrengt, werd er jaarlijks door het bestuur een verloting gehouden, die door velen in de wijde omtrek werd gesteund. De loten waren verkrijgbaar voor 50 cent per stuk en de hoofdprijs was een paard, twee koeien, twee schapen , twee pinken en twee varkens.

Tevens stichtte het bestuur, nabij de boswachterswoning, een paar aardige landhuisjes, die gemeubileerd werden verhuurd. 's Zomers werd hier druk gebruik van gemaakt. Inmiddels zijn deze, wegens het in verval geraken, al weer jaren geleden afgebroken.

Het Vagevuur.

Tot het eigendom van de vereniging horen tegenwoordig verschillende bos percelen op de 'Maatlanden', aan de Roder kant van het bos, de Toutenburgsingel, het Vagevuur en bijvoorbeeld het bosje rond de prachtige Ronde Vijver. Het Vagevuur is een schitterend vennetje in het bos waar zwanen, eenden en andere watervogels zich thuis voelen. Hierop worden bij voldoende vorst in de winter de schaatswedstrijden van de Nietapster school De Flint verreden. Ook voor prikslee wedstrijden is het een ideale locatie. Temidden van de bossen genieten zowel deelnemers als publiek dan van een middagje ijspret.

De nieuwe hertenkamp heeft bijna vijftig jaar lang centraal in het bos aan de Nietapster kant gelegen. Toen de goede verzorging van de damherten na de pensionering van de laatste boswachter niet meer gegarandeerd kon worden is de hertenkamp opgeheven. Er is een porachtige weide voor terug gekomen die meer publiek gebruik maakt. Zo is er al enkele keren een dorps fair gehouden en vonden er de 'Nietap Games' plaats.

De vereniging Natuurschoon is nog steeds een bloeiende vereniging met meer dan 200 leden en donateurs. Veel van de werkzaamheden in het bos worden door vrijwilligers uitgevoerd. Samen zorgen de vrijwilligers voor het uitvoeren van snoeiwerk, bladruimen, herstel van paden en sloten, en het opruimen van allerlei zwerfvuil. Een aantal vrijwilligers voert in kleine groepjes timmer-, schilder- en andere klussen uit. Het huidige bezit beslaat 47 hectare bos en weilanden.

Tenslotte een couplet van het 'Loflied op Natuurschoon':

Van Nietap wil ik zingen
Het dorpje zelf maar klein
Maar machtig zijn de bossen
Waarop het trots mag zijn
De eeuwenoude bomen
De aanplant, groot en klein
De hertenkamp, de vijvers
Waar kan het mooier zijn!!

==Bronnen==
Bron(nen):